Let op: alle groene teksten in dit artikel bevatten hyperlinks.
De beurskrach van oktober 1929 had catastrofale gevolgen voor de Westlandse tuinbouw. De forse groei van de tuinbouw in de twintiger jaren kwam tot een eind, vooral omdat begin jaren dertig veel landen begonnen met bescherming van de eigen productie. De export van een van de belangrijkste Westlandse producten – de druiven – kwam tot stilstand.
Onder het mom ‘Redden wat er te redden valt’ besloot Bond Westland (de samenwerkende Westlandse groente- en fruitveilingen) in 1932 om dan maar de binnenlandse markt te gaan bewerken. Die acht miljoen Nederlanders zouden ook wel druiven lusten, en ‘dankzij’ de exportproblemen waren druiven ook nog eens betaalbaar geworden voor de gewone man.
De Bond pakte het gelijk goed aan, samen met de Westlandsche Vereniging voor Vreemdelingenverkeer. Druivenkwekers werden uitgenodigd om zich aan te melden als officiële druiveneetgelegenheid. Dan moesten ze wél voldoen aan een aantal harde voorwaarden, zoals te lezen is in de krant De Westlander van 13 juni 1933, waarin de voorwaarden voor het jaar 1933 werden verwoord.
Zo moest de tuinder zorgen voor voldoende zitplaatsen en tafels, en mocht alleen eerste kwaliteit druiven verkocht worden, tegen een prijs die per kilo maximaal 30 cent hoger was dan de veilingprijs. De zondag was voor velen een rustdag en de Bond eiste dat – als een druiveneetgelegenheid op die dag tóch openging – álle kenmerken van Bond Westland op die dag niet zichtbaar mochten zijn.
Gestart werd met negen deelnemende kwekers, maar gedurende dat eerste jaar liep dat nog op tot veertien. Om de eetgelegenheden goed op de kaart te zetten organiseerde de Bond een rondgang in het Westland voor de landelijke pers. Daar kwamen 20 persmensen op af, zoals te lezen is in de Westlandsche Courant van 9 juli 1932.
Zij brachten o.a. een bezoek aan de kwekerij J. van den Berg in Poeldijk aan de Dokter Weitjenslaan 45 (tegenwoordig nr 95).
Die reclame leverde Van den Berg zeer veel reclame op, want in een advertentie uit 1933, beweert deze kweker dat hij in 1932 door maar liefst 17.500 mensen is bezocht.
De handel bleek in de crisistijd voor goede bijverdiensten te zorgen, dus diverse kwekers begonnen ook een druivenkwekerij, buiten de Bond om. Een enkele keer maakten ze een kopie van de Bond-vlag, zodat leek alsof ook zij ‘officieel’ waren. In 1932 werd in totaal 46.000 kg druiven verkocht via de druiven-eetgelegenheden.
Verdeeld over het Westland waren er meer en minder bekende eetgelegenheden.
Een zeer bekende was Kweekerij A. Boon aan de Zwartendijk in Monster.
reclamebord druiveneetgelegenheid Boon (object H.05609)
Er was een kleine speeltuin en ook konden kinderen er pony-rijden.
Uit die tijd stamt een filmpje waarop dit allemaal te zien is.
Klik op het icoontje links om het filmpje te bekijken.
Dat het bezoek aan druiveneetgelegenheden soms massaal was, blijkt uit een groepsbezoek bij kwekerij Kühne aan de Noordweg 89 in Wateringen. Een Amsterdams verzekeringsbedrijf had daar een bezoek gepland met al haar personeel. Bijna 1000 mensen bezochten in één keer het bedrijf om druiven te proeven. De meer dan 20 bussen werden op de Kwaklaan geparkeerd, dat natuurlijk een bezienswaardigheid was voor de Wateringers.
(foto F.0604-1-01) (foto F.0604-1-02) (foto F.0604-3-07)
Andere druiven-eetgelegenheden waren onder andere:
Druiveneetgelegenheid bij de familie Kester aan de Leeweg 1 in Maasdijk. Mensen uit onder andere Engeland, Frankrijk en Amerika kwamen hier druiven eten en wijn drinken. Ze werden geserveerd door Anna Kester, Lena Kester en Adrie Kester (zie achtergrond op de foto). (foto N-013222)
Kwekerij Foarut aan Naaldwijkseweg 374 ’s-Gravenzande. (foto D.GZ-0766) Druivenkwekerij Karel de Jong (foto F.0576-2-06)
De druivenkwekerij Karel de Jong zat vermoedelijk in Naaldwijk.
Weet u misschien waar kwekerij Karel de Jong zat? Laat het ons weten.
Andere namen van druiveneetgelegenheden
– Damen op Kruising Zwartedijk-Emmastraat (grote huis dat recent gesloopt is)
– Limburgia (familie Eussen) aan de Monsterseweg 29 in Poeldijk
– Raaphorst in Kwintsheul
– Van Uffelen in de Oostgaag
– Hoekstra in Maasland?
– Breedero aan de Molenstraat 91 in Monster
In de late jaren ’30 stierven de eetgelegenheden een zachte dood. Er was economische malaise en dus ook geen publiek meer voor te vinden. Na de oorlog is er in de vijftiger jaren een soort doorstart gemaakt met de druivenfeesten in Naaldwijk. Tot het moment dat de druiventeelt geheel verdwenen was uit het Westland.
druivenrestauratie tijdens druivenfeest. Wilhelminaplein Naaldwijk (foto N-006124a)
Ook eens een keer een druiven-eetgelegenheid bezoeken? Elk jaar wordt deze traditie op de eerste zondag van de maand november in het Westlands Museum gevierd. Met verse druiven, een wijntje en een kaassie.
Gustaaf van Gaalen
ErfgoedWestland.nl